scroll
24LIS '17pt, 19:00

Brahms | Schumann

Koncert symfoniczny
Sala symfoniczna
ARTYŚCI
  • Philippe Bach - dyrygent
UTWORY
  • Johannes Brahms - Koncert fortepianowy nr 1 d-moll op. 15
  • Robert Schumann - Symfonia nr 4 d-moll op. 120
Kompozytorów romantycznych na ogół więcej dzieliło niż łączyło. Na tym tle przyjaźń Brahmsa i Schumanna jawi się jako coś wyjątkowego. Wszystko zaczęło się od pewnego prywatnego recitalu 1 października roku 1853, kiedy to wzięty wówczas pianista Brahms zaprezentował swoje dzieła fortepianowe Robertowi Schumannowi. Kiedy skończył I część swojej sonaty C-dur Schumann wyszedł z pokoju. Wrócił z żoną i poprosił, aby Johannes zagrał raz jeszcze. W swoim notatniku zapisze później „on jest tym, który miał nadejść”.

Zauważmy Schumann idzie po małżonkę, by ta niczym wyższa instancja dała stempel pod dyplomem. No cóż, Klara była wówczas kompozytorką i wyśmienitą pianistką (co było historycznym wyjątkiem w świecie muzyki opanowanym przez mężczyzn). Przypomnijmy na marginesie, iż czasem zdarzało jej się nawet przyćmiewać sławę męża – jak np. podczas jednego z recitali dla Cesarza, kiedy po występie Klary monarcha zapytał Roberta czy również ma jakieś zdolności muzyczne... Przyjaźń była głęboka i dozgonna. Brahms niezmiennie liczył się ze zdaniem Schumannów. Po śmierci Roberta zaś posyłał Klarze swoje kompozycje, czekając na ocenę niczym uczniak na pochwałę pani od muzyki. Nie ulega wątpliwości, że darzył ją głębokim uczuciem, Klara zaś – jak to ujęła w jednym z listów „kochała go jak syna”. Natura ich zażyłości była złożona, ale nic dziwnego wszak to epoka romantyczna i te uczucia raczej nigdy nie były proste.

Co się zaś tyczy koncertu fortepianowego d-moll to droga do jego ostatecznej wersji była długa, a i owa postać finalna nie miała dobrej reputacji (złe recenzje…). Początkowo miał to być duet na dwa fortepiany, potem zaś czteroczęściowa symfonia. Do owej symfonicznej postaci Brahms zdecydował się dokomponować partię fortepianu, przerabiając wszystko i nadając całości klasyczną trzyczęściową formę. W efekcie słyszymy rodzaj monumentalnego koncertu symfonicznego, w którym nie chodzi o czysty popis wirtuozerii – to raczej rodzaj walki Dawida z Goliatem (pianista rzuca wyzwanie orkiestrze). Istnieje pewna teoria łącząca dramatyzm koncertu z okolicznościami jego powstania. Otóż w roku 1854, kiedy Brahms rozpoczął pracę nad dziełem, dowiedział się – niestety z gazet – o próbie samobójczej Schumanna, który rzucił się do Renu. Był to efekt ataku choroby psychicznej genialnego twórcy „Dichterliebe”. Jeśli zatem prace nad koncertem d-moll zbiegły się w czasie z szokującymi wieściami o chorobie przyjaciela, oczekiwaniem na jego wyzdrowienie (przebywał prywatnym w zakładzie w Endenich) i widokiem cierpienia Klary, nie powinien nas dziwić dramatyczny charakter głównego tematu fortepianowego I części…

Partię solową usłyszymy w wykonaniu izraelskiego pianisty Romana Rabinovicha, który zdążył już zdobyć serca publiczności takich sal, jak Carnegie Hall w Nowym Jorku, Gewandhaus w Lipsku czy John F. Kennedy Center for the Performing Arts w Waszyngtonie.

Robert Schumann podobnie jak Brahms myślał początkowo o karierze koncertującego pianisty. Jednak dość poważne kłopoty z prawą ręką spowodowane czy to zbyt forsownymi ćwiczeniami czy to pewnymi wrodzonymi ograniczeniami (trudno dziś orzec) sprawiły, że skupił się na kompozycji. Twórczość symfoniczna Schumanna rozkwitła w latach 40. XIX wieku, kiedy to, po wieloletnich, dramatycznych staraniach, poślubił ukochaną Klarę Wieck. W 1841 roku, po sukcesie I Symfonii, powstała następna, która przeszła później do historii jako IV Symfonia d-moll. Dramatyzm tej kompozycji także wiązany jest w literaturze z okolicznościami powstania. Być może w istocie słychać tu echo owych lat, kiedy to młodzi kochali się w konspiracji, w strachu przed obsesyjnym sprzeciwem ojca Klary Friedricha Wiecka.

Utwór był od początku koncypowany jako Fantazja symfoniczna, której cechą charakterystyczną było następowanie części cyklu bez przerw – podobno Schumann nie znosił sytuacji, w której publiczność klaszcze pomiędzy częściami (jakie to szczęście, że dziś publiczność wie już o tym dobrze, że nie klaszcze się między częściami symfonii…).

Robert Schumann był zwolennikiem muzyki absolutnej czyli sztuki dźwiękowej bez dodatkowych poetyckich dookreśleń. Wedle Alfreda Einsteina jednak IV symfonia nie jest zupełnie pozbawiona podłoża pozamuzycznego. Jest ono jednak skryte, dając o sobie znać jedynie w Romanzy. Nie chciał być bardziej „czytelny”: muzyka ma ukrywać program w tajemniczych głębinach (Alfred Einstein, Muzyka w epoce romantyzmu, s. 139). Jakiż to pozamuzyczny impuls stał za tym dziełem? Nieco światła może tu rzucić pewien wpis dokonany przez kompozytora w marcu 1841 roku w „ślubnym dzienniku”, a często wiązany z Symfonią d-moll. Jest w nim mowa o chęci sportretowania Klary w tym właśnie dziele...Nie byłby to zresztą jedyny utwór, w którym Schumann sportretował ukochaną (w wolnej części koncertu wiolonczelowego następuje przecież metafora dialogu z żoną). No cóż, Schumann podobnie jak Brahms, kochał Klarę i liczył się z jej zdaniem. Obaj też być może zdawali sobie sprawę, że miłość może i jest ślepa, ale na pewno nie jest…głucha.

------------------------------
dr Mikołaj Rykowski
Muzykolog i dyplomowany klarnecista, związany z Katedrą Teorii Muzyki na Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu. Autor książki i licznych artykułów poświęconych fenomenowi Harmoniemusik – XVIII-wiecznej praktyce zespołów instrumentów dętych. Współautor scenariuszy "Speaking concerts" i autor słownych wprowadzeń do koncertów filharmonicznych w Szczecinie, Poznaniu, Bydgoszczy i Łodzi.

Wystawa dostępna w czasie wydarzenia:
VI Międzynarodowe Biennale Plakatu Społeczno-Politycznego
“Dwanaście uniwersalnych wartości: nadzieja, tolerancja, szacunek, wolność, przełamywanie barier, spotkanie, odpowiedzialność, sprawiedliwość, porozumienie, solidarność, dialog, równość, które określiły nasze działania, jako drogowskazy wpisuję się w idee Biennale i stanowią linię przewodnią i motywację dla naszych dalszych działań”. Za słowami Leszka Szustera – dyrektora Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży i Pawła Warchoła – kuratora wystawy, podpisało się kilkuset artystów z 27 krajów, tworząc 594 plakatów. Dzieła te stanowią graficzny odzew na współczesną rzeczywistość.
24-11-2017 19:00Więcej
FILMY I ZDJĘCIA
Mecenasem koncertu Veriko Tchumburidze | Zwyciężczyni 15. Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego jest Lesław Siemaszko.
Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie uczestniczy w programie "Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!" organizowanym przez Instytut Muzyki i Tańca ze środków MKiDN.
Mecenas







SZCZEGÓŁY
Brahms | Schumann
24-11-2017 19:00
Sala symfonicznaFilharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie
ul. Małopolska 48
70-515 Szczecin

Listopad 2017
03LIS '17pt, 19:00
ANIMATO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!Berlin Youth OrchestraKoncert symfoniczny
04LIS '17sb, 09:00
Raniutto - LegatoWarsztatydla dzieci do 2. roku życia
04LIS '17sb, 10:30
Raniutto - PortatoWarsztatydla dzieci w wieku od 2. do 4. roku życia
04LIS '17sb, 12:00
Raniutto - StaccatoWarsztatydla dzieci w wieku od 4. do 6. roku życia
04 LIS, sb, 20:00 - O.S.T.R. AUTENTYCZNIEkoncert zewnętrzny
05LIS '17nd, 17:00
Strach ma wielkie uszy Koncert rodzinnydla dzieci od 6. roku życia z opiekunami
05LIS '17nd, 17:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
06 LIS, pn, 19:00 - MOR KARBASIkoncert zewnętrzny
07LIS '17wt, 19:00
08LIS '17śr, 19:00
INTERMEZZO 2017/2018Hob-beats Duo | Szczecin Young PercussionKoncert kameralny
09LIS '17cz, 19:00
SOUNDLABKatarzyna Borek | LAB 2: El-pianoKoncert elektroniczny
10LIS '17pt, 19:00
SONORO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!Lutosławski | DvořákKoncert symfoniczny
11LIS '17sb, 17:00
11LIS '17sb, 19:00
ANIMATO 2017/2018Vivat PoloniaKoncert symfoniczny
12 LIS, nd, 16:00 - GWIEZDNE WOJNY KONCERTOWOkoncert zewnętrzny
12 LIS, nd, 19:00 - GWIEZDNE WOJNY KONCERTOWOkoncert zewnętrzny
13LIS '17pn, 09:00
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
13LIS '17pn, 10:30
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
13LIS '17pn, 12:00
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
13 LIS, pn, 19:00 - KUBA BADACH OLDSCHOOLkoncert zewnętrzny
14LIS '17wt, 09:00
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
14LIS '17wt, 10:30
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
14LIS '17wt, 12:00
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
14 LIS, wt, 19:00 - VARIUS MANXkoncert zewnętrzny
14LIS '17wt, 19:30
15LIS '17śr, 17:00
Seniorita w Filharmonii - koncert wyjazdowyKoncert wyjazdowy / finał warsztatów
15 LIS, śr, 18:00 - KONCERT FINAŁOWY PROJEKTU „MIGIEM NA MAJKA”koncert zewnętrzny
16LIS '17cz, 19:00
17LIS '17pt, 19:00
SONORO 2017/2018Młynarski | BrucknerKoncert symfoniczny
18LIS '17sb, 12:00
Seniorita w Filharmonii - koncert wyjazdowyKoncert wyjazdowy / finał warsztatów
18LIS '17sb, 18:00
Arhythmic Perfection Plan vol. 2Krzysztof Knittel i przyjacieleKolektywna improwizacja
18LIS '17sb, 19:00
Arhythmic Perfection Plan vol. 2Mazzoll & Arhythmic Perfection - koncert w ciemnościachKoncert
18LIS '17sb, 20:00
Arhythmic Perfection Plan vol. 2Tropy + Pedro FerreiraKoncert
18LIS '17sb, 22:00
Arhythmic Perfection Plan vol. 2Jurek Przeździecki - DJ setImpreza taneczna
19LIS '17nd, 17:00
BRILLANTE 2017/2018Bernard Kawka | muzyka legendy jazzuKoncert symfoniczny
20LIS '17pn, 09:00
DoNuta taktuje - W trasie Koncert wyjazdowydla przedszkoli
20LIS '17pn, 11:00
DoNuta taktuje - W trasie Koncert wyjazdowydla przedszkoli
20 LIS, pn, 20:00 - GRZEGORZ TURNAU L-LIVE KONCERT URODZINOWYkoncert zewnętrzny
21 LIS, wt, 19:00 - PETER BENCEkoncert zewnętrzny
22LIS '17śr, 19:00
MISTERIOSOSalonowe impresjeKoncert kameralny
24LIS '17pt, 16:00
24LIS '17pt, 19:00
VIRTUOSO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!Brahms | SchumannKoncert symfoniczny
25LIS '17sb, 09:00
Raniutto - LegatoWarsztatydla dzieci do 2. roku życia
25LIS '17sb, 10:30
Raniutto - PortatoWarsztatydla dzieci w wieku od 2. do 4. roku życia
25LIS '17sb, 12:00
Raniutto - StaccatoWarsztatydla dzieci w wieku od 4. do 6. roku życia
25LIS '17sb, 19:00
27LIS '17pn, 10:00
27LIS '17pn, 12:00
27LIS '17pn, 12:00
Seniorita w Filharmonii - koncert wyjazdowyKoncert wyjazdowy / finał warsztatów
27LIS '17pn, 19:00
ESPRESSIVOTomasz Stańko Quartet Koncert jazzowy
28 LIS, wt, 20:00 - ANIA DĄBROWSKAkoncert zewnętrzny
29 LIS, śr, 19:00 - CZESŁAW ŚPIEWAkoncert zewnętrzny
30LIS '17cz, 09:00
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
30LIS '17cz, 10:30
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
30LIS '17cz, 12:00
DoNuta taktuje - Na razKoncert kameralnydla przedszkoli
30 LIS, cz, 20:00 - THE DUMPLINGS ORKIESTRAkoncert zewnętrzny
Grudzień 2017
01GRU '17pt, 19:00
SONORO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!Pieśń nocy MahleraKoncert symfoniczny
03GRU '17nd, 17:00
Sosna czy świerk Koncert rodzinnydla dzieci od 6. roku życia z opiekunami
03GRU '17nd, 17:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
04GRU '17pn, 19:00
05GRU '17wt, 19:00
RUBATOPIOUN - Nuty OdzyskaneKoncert tradycyjny
05 GRU, wt, 20:00 - STANISŁAWA CELIŃSKA [KONCERT ODWOŁANY]koncert zewnętrzny
06GRU '17śr, 09:00
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
06GRU '17śr, 10:30
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
06GRU '17śr, 12:00
DoNuta taktuje - Na dwaKoncert kameralnydla klas I-III
06GRU '17śr, 19:00
07GRU '17cz, 19:00
INTERMEZZO 2017/2018Chopin | SMOKKoncert kameralny
08GRU '17pt, 19:00
VIRTUOSO 2017/2018 | Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!Włoska robotaKoncert symfoniczny
09GRU '17sb, 09:00
Raniutto - LegatoWarsztatydla dzieci do 2. roku życia
09GRU '17sb, 10:30
Raniutto - PortatoWarsztatydla dzieci w wieku od 2. do 4. roku życia
09GRU '17sb, 12:00
Raniutto - StaccatoWarsztatydla dzieci w wieku od 4. do 6. roku życia
09 GRU, sb, 19:00 - JAZZ POD CHOINKĘ - WOJTEK KAROLAK TRIOkoncert zewnętrzny
10GRU '17nd, 17:00
BRILLANTE 2017/2018Z batutą i MoCartemKoncert symfoniczny
11 GRU, pn, 19:00 - ANIA RUSOWICZ I GOŚCIE - BIGBITOWE PASTORAŁKIkoncert zewnętrzny
13GRU '17śr, 19:00
MISTERIOSOFilharmonicy kameralnieKoncert kameralny
14GRU '17cz, 09:00
DoNuta taktuje - IntegraKoncert kameralnydla klas I-III z udziałem muzyków Filharmonii i osób z dysfunkcjami
14GRU '17cz, 10:30
DoNuta taktuje - IntegraKoncert kameralnydla klas I-III z udziałem muzyków Filharmonii i osób z dysfunkcjami
14GRU '17cz, 19:00
14GRU '17cz, 19:30
Galeria Poziom 4.Depta-KleśtaWernisaż
15GRU '17pt, 16:00
15GRU '17pt, 19:00
FESTIVO 2017/2018Mendelssohn | Pieśń pochwalnaKoncert symfoniczny
16GRU '17sb, 12:00
Salonik Wiolinowy, czyli dziecko pod skrzydłami filharmoniiWarsztatydla dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia
17GRU '17nd, 19:00
Filharmonia. Ostrożnie, wciąga!!!Dark Matter(s) & Jeszcze Polska Muzyka: Mykietyn & PeszatKoncert
18GRU '17pn, 10:00
18GRU '17pn, 12:00
19 GRU, wt, 19:00 - KONCERT „BIAŁE ŚWIĘTA"koncert zewnętrzny
20GRU '17śr, 19:00
PIANOFORTE 2017/2018Lilya Zilberstein i synowieRecital
21GRU '17cz, 19:00
SOUNDLABRoyal String Quartet | LAB 3: El-quartetKoncert elektroniczny
27GRU '17śr, 16:00
28GRU '17cz, 16:00
28GRU '17cz, 19:00
Koncert świątecznyKoncert symfoniczny
29GRU '17pt, 16:00
31GRU '17nd, 20:00
2017
REPERTUAR